Bijna 18 % van de totale Belgische broeikasgasemissies is afkomstig van de verwarming van gebouwen. De bouwsector staat dus voor een enorme uitdaging om te voldoen aan de internationale overeenkomsten om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn. Een groot deel van de Belgische woongebouwen vertoont zeer hoge gemiddelden voor primair energieverbruik. Ze zijn zeer slecht geïsoleerd en verbruiken veel energie om het door de bewoners vereiste comfort te handhaven. Bij toekomstige bouwprojecten moet dus heel wat aandacht worden besteed aan werkzaamheden voor de verbetering van de energieprestaties.
Deze projecten omvatten noodzakelijkerwijze ook thermische isolatiewerken: daken, muren, vloeren, enz. Voor één specifieke zaak is echter de gezamenlijke aandacht van de bouwheer, de architect en de aannemer nodig: het van binnenuit isoleren van bestaande bakstenen muren. Dit kan hygrothermische problemen opleveren: de aanwezigheid van isolatiemateriaal aan de binnenkant leidt tot afkoeling van de bestaande muur die voorheen door warmteverlies werd “verwarmd”.
Bij een dergelijke situatie doen zich gewoonlijk twee problemen voor.
- Enerzijds neemt de bestaande bakstenen muur water (slagregen) op en duurt het langer voordat deze is opgedroogd wegens de lagere temperatuur. Er kan dan structurele schade (barsten van de baksteen bij vorst) of visuele schade (zoutafzetting) optreden.
- Anderzijds is het mogelijk dat, afhankelijk van de gebruikte materialen, waterdamp zich van binnen naar buiten verplaatst. Als een grote hoeveelheid waterdamp de bakstenen muur bereikt, kan condensatie optreden in de laatste centimeters van de isolatie. Dit leidt tot een vermindering van de thermische prestaties en zelfs tot aantasting van de gebruikte materialen (isolatie, lichte houtstructuur voor bepaalde isolatiematerialen enz.).
Hygrothermische dynamische simulaties maken deel uit van de expertises waarbij wordt bepaald of de samenstelling van een muur al dan niet kan leiden tot gevaar op condensatie binnen de isolatie en aantasting van de muur als geheel. Deze studies zijn echter niet toegankelijk voor de bouwheer en deze kan zich op weinig baseren om bepaalde keuzes te maken, bijvoorbeeld voor isolatie, het regulerend waterdampscherm of de binnenafwerking.
Ons team is zich bewust van de moeilijkheden die deze specifieke situaties opleveren voor ontwerpers of voor wie zelf (ver)bouwt, en heeft daarom met de steun van Leefmilieu Brussel, een tool ontwikkeld om beslissingen te helpen nemen. Op basis hiervan kan een betrouwbaardere technische keuze worden gemaakt met betrekking tot de vele parameters waarmee rekening moet worden gehouden om op lange termijn een gezond en efficiënt muurcomplex te garanderen.
Deze tool bestaat uit een brochure van 26 bladzijden met een rozet voor elke richting. De gebruiker wordt uitgenodigd om vanuit de kern van de cirkel de verschillende secties te doorlopen door een materiaalkeuze te maken in functie van de geplande situatie. De gekleurde stippen aan de buitenkant van de cirkel geven het resultaat weer van de dynamische simulatie die is uitgevoerd met het overeenkomstige complex:
- groen – het complex is haalbaar
- oranje – gevalstudie grondiger uit te werken
- rood – het complex is af te raden.
In het bovenstaande voorbeeld is de muur op het Noorden gericht en geïsoleerd door middel van minerale wol. Aan de binnenkant wordt een dampscherm aangebracht en het complex wordt als afwerking met gipsplaten afgesloten. Deze samenstelling krijgt een ongunstig advies: de casestudy moet grondiger worden uitgewerkt. Dit betekent dat bij de analyse van de overeenkomstige simulatie is gebleken dat het complex wegens bepaalde indicatoren niet kon worden goedgekeurd.
In de huidige versie omvat de tool twee belangrijkste categorieën van isolatiematerialen: biogebaseerde materialen, die hygroscopische eigenschappen hebben, en wat wij inerte materialen zullen noemen, die deze kenmerken niet of nauwelijks vertonen. De tool wordt verder ontwikkeld in functie van de belangstelling en de feedback van de gebruikers.
Om kennis te maken met de tool, ga naar Objectif Zéro website.
Auteur: Benjamin Biot, Projectleider bij Objectif Zéro
Lees ook: Moeten we de EPB met het badwater weggooien?; Glas: essentieel in elk bouwproject; Momentstijve verbindingen in houtbouw; ‘Tussenliggende’ infrastructuren en de rol van placemaking in de circulaire transitie.
