In januari 2018 schreef de Franse architect/stedenbouwkundige Philippe Madec samen met twee collega’s – architect Dominique Gauzin-Müller en ingenieur Alain Bornarel – een manifest ‘voor een gelukkige en creatieve zuinigheid’ (‘pour une frugalité heureuse & créative’) met een actieplan rond bouwen en de reële milieu-impact ervan.
Op zijn laatste conferentie in Brussel, georganiseerd door Be Sustainable, legt Philippe Madec uit dat de informatie in het manifest niet nieuw is. In 1987 – ik was toen zes jaar – kondigde de World Commission on Environment and Development op de Earth Summit in Nairobi aan dat menselijke activiteiten een onomkeerbare impact hebben op de klimaatopwarming. Toch duurde het tot de COP24 in 2018 vooraleer de bouwsector werd aangeduid als een van de voornaamste verantwoordelijken voor deze situatie.
De feiten spreken dan ook voor zich: de bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van de uitstoot van broeikasgassen. Voeg daarbij nog de 20% van de transportsector (als gevolg van stedenbouwkundige keuzes) en je begrijpt al snel dat wij als bouwers mogelijk 60% van de wereldwijde uitstoot veroorzaken.
Die bouwers, dat zijn voor Philippe Madec alle professionals die actief zijn in de bouw en de ruimtelijke ordening.
Binnen de cluster ecobuild.brussels kunnen we dus allemaal op een positieve manier ons steentje bijdragen aan die situatie. Dat is trouwens ook wat ons binnen die cluster verbindt.
Maar wat heeft ‘zuinigheid’ met dit alles te maken?
Philippe Madec herinnert ons eraan dat het Franse woord ‘frugalité’ etymologisch gezien verwijst naar het ‘oogsten van de vrucht van onze aarde’, maar ook naar ‘soberheid, eenvoud en gematigdheid’.
Deze term nodigt ons dan ook uit om beter te doen met weinig, of beter te doen met minder.
De mens moet zijn inspiratie halen uit de natuur, die zelf ook op een verstandige en sobere manier produceert.
Laten we de betonmonocultuur doorbreken.
Laten we oogsten wat de aarde ons biedt, zonder ze te beschadigen. Laten we kiezen voor de technieken die ook onze voorouders al gebruikten (hout, aarde), in combinatie met het vakmanschap van de mens.
‘Herstellen wat er al is’ moet bovendien centraal staan in onze aanpak.
Nieuwbouw vertegenwoordigt elk jaar opnieuw ongeveer 1% van het bestaande gebouwenbestand.
Logisch dus dat we die overige 99% zo goed mogelijk moeten aanpakken om een positieve impact te creëren. Afbreken wat al bestaat, veroorzaakt alleen bijkomende energie-uitgaven.
Er zuinig mee omspringen is dus de boodschap.
Laten we zorg dragen voor wat we al hebben. Aanpassen, uitbreiden en renoveren.
Een belangrijk onderdeel van ons antwoord op de uitdagingen van vandaag.
Bioklimatisch ontwerpen, houtconstructies, biobased isolatie, ruwe aarde of lowtech … Allemaal principes die we kennen en die de leden van de cluster vandaag al toepassen. Toch stellen we vast dat deze benadering nog niet stevig genoeg verankerd zit in onze bouwgewoontes.
Maar we zijn op de goede weg. Het manifest ‘voor een gelukkige en creatieve zuinigheid’ telt vandaag al bijna 13.000 aanhangers in 87 landen. In België werd het nog maar 371 keer ondertekend …
Via deze weg nodig ik u dan ook graag uit om het manifest te lezen, het te ondertekenen als het u aanspreekt en uw engagement als ecologisch verantwoorde bouwers te bevestigen.
Auteur: Cédric Callewaert, Architect, medeoprichter & vennoot bij AUXAU atelier d’architecture
Lees ook: Behoefteprogrammering en circulariteit; Sociale economie brengt partners samen rond duurzaamheid; Bio-ecologische isolatie: een toekomstmarkt voor renovatiebedrijven; Technische installaties, de kneusjes van de circulaire economie?
