“Wat als bouwlogistiek een belangrijke hefboom voor duurzaamheid zou worden?”
Dit is een van de belangrijkste inzichten die we hebben meegenomen na twee dagen onderdompeling in Londen. Van materiaalbeheer tot erfgoedrenovatie en laag-koolstofwoningen, de Britse hoofdstad fungeert als een echt stedelijk laboratorium, rijk aan lessen voor Brussel.
Het Construction Consolidation Centre: de stad ontlasten via logistiek
Eerste stop: het Construction Consolidation Centre (CCC), een pioniersinfrastructuur die meer dan 20 jaar geleden werd opgericht.
Veel meer dan een gewoon magazijn, is het een tijdelijk logistiek knooppunt waar materialen worden ontvangen, gescand en precies op het juiste moment op de bouwplaats geleverd.
- Doel: vermindering van stedelijke congestie – tot 75% minder verkeer in het centrum.
- Werking: elke levering wordt gevolgd met een unieke QR-code, wat traceerbaarheid en precisie garandeert. Trucks vertrekken alleen als ze volledig geladen zijn.
- Duurzaamheid: omgekeerde logistiek, herverdeling van overschotten aan hergebruikers en inzameling van afval bij terugkeer.
Het bedrijf heeft zijn activiteiten zelfs uitgebreid naar veilige pakketleveringen.
Dit model werkt ook omdat Londen strikte verkeersregels hanteert: TFL (Transport for London) verplicht het FORS-programma (Fleet Operator Recognition Scheme) met drie accreditatieniveaus (Brons, Zilver, Goud) – alleen voertuigen met Goud-status hebben toegang tot bepaalde zones. Het CCC toont aan dat logistiek een essentiële schakel is voor stedelijke duurzaamheid. Een directe inspiratiebron voor Brussel, vooral rond het kanaal en de consolidatieprojecten.
Consoildation – Logistics Consolidation Centres – Wilson James
One Exchange Square: kantoren van de nieuwe generatie
Tweede bezoek: One Exchange Square, een kantoorgebouw uit de jaren 1990 dat is getransformeerd tot kantoren van de nieuwe generatie. We werden ontvangen door Fletcher Priest Architects en Multiplex (algemene aannemer). De renovatie vergroot de netto bruikbare oppervlakte met 16%, tot 41.341 m² kantoren en 1.858 m² winkels.
In plaats van slopen behoudt het project 90% van de bestaande structuur, hergebruikt 90 ton staal en hergebruikt de helft van de stenen gevel.
Belangrijke punten:
- Het project behoudt 90% van de bestaande structuur, hergebruikt 90 ton staal en hergebruikt de helft van de gevel in steen. Dit is opmerkelijk aangezien renovatie in het VK 15% belast wordt tegenover 0% voor nieuwbouw na sloop.
- Ambitieuze doelstellingen: NABERS UK 5 sterren, BREEAM Outstanding, WELL Platinum, 50% reductie van intrinsieke CO₂-uitstoot en operationele koolstofneutraliteit.
- Herontwikkeling van 50% van de bestaande stenen gevel om ingebedde koolstof te verminderen.
- Gebruik van gerecycleerde, hergebruikte of koolstofarme materialen in het interieur.
- Demontage en schenking van een deel van de oude metalen structuur voor het creëren van een educatieve ruimte voor kinderen.
Kwaliteit van de ruimtes:
- Plafonds tot 4,5 m, te openen ramen, atria en groene terrassen van 279 m² per verdieping.
- 111 m² aan binnencomfortzones, inclusief multimediaruimtes en zones voor gezondheid en welzijn, met 89 bomen geïntegreerd.
Het project combineert hoge milieuprestaties, optimalisatie van bestaande structuren en comfort voor gebruikers, waardoor een gezonde en innovatieve werkomgeving ontstaat.
Fletcher Priest Architects toonde ons ook hun project “100 Fetter Lane” (Edenica), een 12-verdiepingen tellend gebouw met hoge ambities op het gebied van duurzaamheid, welzijn en circulariteit.
- Het gebruikt gestandaardiseerde “Materials Passports” die ongeveer 80% van de materiaalmassa in kaart brengen voor hergebruik of toekomstige demontage.
- Het ontwerp legt de nadruk op ruime, toegankelijke openbare ruimtes: groene terrassen op zes niveaus, een “pocket park” op de begane grond, herontworpen voetgangersroutes voor betere doorlaatbaarheid van het terrein.
- Welzijn, daglicht en comfort staan centraal: plafonds van 3,4 m, te openen ramen, gemengde ventilatie (handmatig + automatisch), geïntegreerde groene zones en natuurlijke materialen in het interieur.
- Milieudoelen: BREEAM Outstanding en WELL Platinum.
Mikhail Riches: anders wonen ontwerpen
Met Annalie Riches, medeoprichter van Mikhail Riches, ontdekten we een diep menselijke benadering van architectuur. Winnaars van de Stirling Prize, ze onderzoeken oplossingen voor laag-koolstofwijken die de sociale interactie en het welzijn bevorderen.
Filsoofie:
- Voorkeur voor biogebaseerde materialen (hennep, hout, klei, cellulose).
- Passieve woningen die zonoriëntatie benutten voor optimale thermische prestaties en oververhitting voorkomen; autovrije zones ten voordele van ontmoetingsplekken en speelruimtes.
- Het York-project “zero carbon housing” illustreert deze aanpak, waarbij architectuur gezondheid en gemeenschap bevordert.
https://www.mikhailriches.com/project/city-of-york-housing-delivery-programme/ - Originele kaartlegging toont de plaats van auto’s, voetpaden en groene ruimtes, om autovrije wijken, pocket parks, speelzones en sociale verbindingen te bevorderen.
Park Hill: de wedergeboorte van een reus
In Sheffield illustreert het Park Hill-project deze aanpak:
- Symbool van sociale vooruitgang bij de bouw, later “vervloekte stad” genoemd. Het modernistische complex werd gered van sloop door monumentenstatus.
- Sinds 2007 wordt het met respect gerenoveerd en teruggegeven aan de bewoners. Gevels kleuren als een mozaïek, de ruwe structuur behoudt littekens, en interieurs zijn geopend voor daglicht.
- Op een loopbrug staat een inscriptie: “I love you, will u marry me ?” Geschilderd door een bewoner eind jaren ’90, later omgezet in een neonroze licht, symboliseert de verzoening van verleden en heden.
BBC-video: https://www.youtube.com/watch?v=MwC5Yer-2B0
Mikhail Riches | Sustainable Architecture | London
Sheppard Robson: erfgoed en innovatie
Projecten zoals Pall Mall in Manchester tonen strategieën voor erfgoedherwaardering met:
- Respect voor historische waarde.
- Verbetering van energieprestaties.
- Integratie van welzijnsruimtes.
Een pragmatische aanpak die aantoont dat renoveren vaak groener is dan slopen.
Sheppard Robson is een architecten-, interieur- en stedenbouwkundig bureau opgericht in 1938, met meerdere kantoren in het VK (Londen, Manchester, Glasgow). Hun projecten omvatten woningen, universiteiten, scholen, gezondheidszorg, werkruimtes, enz. Ze presenteren zichzelf als “people-centred”, “precision-made” en co-creëren met gebruikers, waarbij hun collectieve ervaring wordt geïntegreerd in het ontwerp.
Op duurzaamheid: Sheppard Robson richt zich niet alleen op labels; ze integreren energie-efficiëntie vanaf het ontwerp (fabric-first), bekijken zowel gebruiks- als ingebedde koolstof en dagen standaarden uit om hogere prestaties te bereiken.
Coal Drops Yard: openbare ruimte als motor van regeneratie
Laatste stop: Coal Drops Yard, King’s Cross, begeleid door Alex Bushell (Camden Council).
- Oorspronkelijk een kolenopslagplaats, nu een regeneratieproject van meer dan 15 jaar oud.
- Pleinen, fonteinen en voetgangersroutes toegankelijk voor iedereen.
- Gemengd gebruik: winkels, woningen, kantoren binnen hersteld historisch kader.
Strenge publiek-private governance met duidelijke doelstellingen voor betaalbare woningen en stedelijke continuïteit.
Heatherwick Studio’s renovatie: twee Victoriaanse pakhuizen verbonden door een gebogen “kissing roof”, creëren nieuwe hangende ruimtes terwijl de originele baksteen- en gietijzermaterialen gerespecteerd blijven.
Vandaag is Coal Drops Yard een symbool van King’s Cross’ vernieuwing: licht, gastvrij, met cafés, galerieën en onafhankelijke winkels. Het succes komt zowel door sensitieve erfgoedrestauratie als door een samenhangende stedelijke visie die verleden en moderniteit verbindt.
Belangrijkste lessen voor Brussel
- Logistiek als sleutel tot duurzaamheid: een efficiënt CCC vereenvoudigt bouwplaatsen en vermindert CO₂-impact drastisch.
- Renovatie boven tabula rasa: transformatie van gebouwen of wijken creëert meer waarde dan slopen.
- Openbare ruimte voor samenleven: voetgangersvriendelijk, gemengd en sociaal stedenbouwkundig ontwerp leidt tot aantrekkelijke en duurzame wijken.
Dit reisverslag nodigt uit om onze praktijken en openbare ruimte te herdenken, en niet te vergeten welke voordelen Brussel al heeft, bijvoorbeeld: renovatie 6% btw en nieuwbouw 21% in België tegenover renovatie 15% en nieuwbouw 0% in het VK.
