De voormalig industriële Franse metropool Rijsel is volop in beraad over haar renovatiemethoden. Twee delegaties van 12 leden en partners van ecobuild.brussels gingen er een kijkje nemen. Hieronder leest u wat er indruk op hen heeft gemaakt.
De sobere renovatie van het clarissenklooster
Het voormalige clarissenklooster in Roubaix is een beschermd neogotisch gebouw. De clarissen namen er hun intrek in 1876, gelijktijdig met de opening van de kleuter- en lagere school Saint-Claire aan de voorzijde van het gebouw. Kloosterlingen van de orde van St.-Klara leggen een gelofte van armoede af en leven in afzondering zonder comfort of sociaal contact met de buitenwereld.
Toen in 2008 de laatste clarissen het klooster verlieten, sloot ook de school waar verschillende generaties uit de buurt een groot deel van hun kindertijd hebben doorgebracht, haar deuren.
In 2018 lanceerde de stad Roubaix een projectoproep om de basis te leggen voor een ‘afvalvrij huis van circulaire economie’. De opdracht werd binnengehaald door ZERM.
Dit collectief van jonge en gepassioneerde architecten nam er in 2019 zijn intrek en vestigde er een ‘laboratorium van toegepaste soberheid’ om een ‘experiment in alternatieve erfgoedinterventie’ te voeren waar dagelijks praktische, zuinige en eenvoudige technieken worden uitgetest om tegemoet te komen aan de basisbehoeften op het gebied van huisvesting, werk, viering en cohousing[1]. Alles draait er rond lowtech, kennisdeling, circulaire economie en samenhuizen.
[1] https://www.ancoats.paris/copie-de-la-belle-friche-1
Van gebruikte jeans tot duurzame isolatie in één stap
Geïnspireerd door de vzw Terre in België werd in 1984 de werknemerscoöperatie Le Relais opgericht. Inmiddels telt Le Relais 2.800 werknemers in een netwerk van 30 ondernemingen over heel Frankrijk, drie in Afrika en één in Portugal. De coöperatie heeft zich gepositioneerd in de ganse keten van textielrecycling. 19 van de 30 inzamelcentra zijn eveneens sorteercentra. Er werden 82 Ding Fring-winkels geopend voor de verkoop van kleren die nog in goede staat zijn. En in 2007 ontstond er uit de recyclage gemengde thermisch en akoestisch isolatiemateriaal.
In de sorteercentra van Le Relais worden de blauwe katoenen jeansbroeken opzij gehouden, en elk jaar wordt er één miljoen van die broeken gerecycleerd. Ze worden ontvezeld of versnipperd om gemengd isolatiemateriaal van te maken.
Technisch-commercieel vertegenwoordiger Stéphane Bailly geeft een woordje uitleg: “Het rafelingsproces vereist een specifieke knowhow om een zo lang mogelijke vezel te verkrijgen.” Het bedrijf dat daarvoor instaat is Minot Recyclage Textile in het nabijgelegen Billy-Berclau. De vezels worden vervolgens in België brandwerend gemaakt door ze te doordrenken met een quaternaire ammoniumzoutoplossing.
De fabriek maakt verschillende soorten producten zoals akoestische baffles in verschillende kleuren, en isolatiepanelen en -rollen voor muren, daken en vloeren.
Dankzij de aard van het materiaal is het product gemakkelijk te installeren. Daarnaast biedt het goede thermische isolatieprestaties, een goede luchtvochtigheidregeling, een sterke mechanische weerstand en uitstekende akoestische eigenschappen.
Het warmtegeleidingsvermogen van het product is 0,039 W/m²K, het absorbeert tot 95% van het geluid, en heeft in de zomer een faseverschuiving van 6 tot 8 uur.
De onderneming streeft voortdurend naar verbetering. Het product draagt onder meer het label voor biologische sourcing en de classificatie A+ voor de kwaliteit van de binnenlucht.
Bezoek http://www.isolantmetisse.com voor meer informatie.
META, innovatieve methodologie
META is een economisch samenwerkingsverband (esv) dat in 2018 is opgericht door Lille Métropole Habitat, Office Public de l’Habitat en VILOGIA (onderneming voor sociale woningen) en telt 18 vestigingen in Frankrijk.
Het doel van dit platform is om een keten van circulaire economie te creëren voor de renovatie en de bouw van sociale woningen in de MEL (de ‘Europese metropool van Rijsel’) om zo:
- het bronmateriaal te optimaliseren: 90% van het afbraakmateriaal moet worden hergebruikt
- hulpbronnen te integreren in toekomstige constructies: gebruik van gerecycleerde materialen en uitrusting volgens de criteria “zelfde kosten, zelfde normen”
- tewerkstelling te creëren: naast integratieclausules moet het project ter plaatse rechtstreeks werkgelegenheid scheppen
- de kosten te beperken: 15% minder afbraakkosten als streefcijfer.
Om deze uitdaging te verwezenlijken, kan het META rekenen op de hulp van Néo-éco, Recynov, Ramery (bouw en openbare werken) en Rabot dutilleul die er gevestigd zijn en hebben geholpen bij de invoering van het project.
In Houbourdin werd een eerste ‘bouwdorp’ opgericht: een fysieke en digitale marktplaats speciaal voor de bouw. Dit concept zal navolging krijgen in andere steden in Haut-de-France.
Afvalinzameling, voorziening en verwerking van verzamelde materialen, handel in ingezamelde materialen, samenwerking met fabrieken en fabrikanten (inzameling van gipsplaatafval bijvoorbeeld), verhuur van professioneel materiaal, coworkingruimte … Diensten vullen elkaar hier aan zodat bedrijven hun tijd kunnen optimaliseren en de ingezamelde materialen kunnen recycleren.
Bevorderende regelgeving voor circulaire bouw en renovatie in de overheid en de industrie
We hebben deelgenomen aan de eerste dag rond ‘hergebruik en recycling in de bouwsector’, georganiseerd door CD2E, accelerator voor economische transitie.
Recyclage van bouwafval is een belangrijk thema in de circulaire economie. De wet op de ecologische transitie bepaalt dat vanaf 2020 70% van het bouwafval moet worden teruggewonnen. De spelers in de sector zijn dus verplicht om zowel voor afbraak als voor nieuwbouw hun praktijken te herzien.[1]
Frankrijk heeft een wet- en regelgevingskader vastgelegd om het storten van afval te beperken en de circulaire economie te bevorderen door hergebruik en recyclage, met name via de wet van
- 18 augustus 2015 betreffende de energietransitie
- 10 februari 2020 betreffende de circulaire economie en de strijd tegen afval en het decreet van 25 juni 2021 betreffende de diagnostiek voor het beheer van producten, uitrusting, materialen en afvalstoffen afkomstig van de bouw of van ingrijpende renovaties.
In deze veranderende context heeft CD2E een evenement georganiseerd over hergebruik en recyclage van bouwafval om de evolutie van de wetgeving rond afvalbeheer in de bouwsector te bespreken en de aandacht te vestigen op een aantal spelers en concrete projecten op dit gebied. Onder de andere aanwezigen bevond zich ook de Belgische onderneming Franck die actief is in het hergebruik van stenen. https://www.franck.be/gevelstenen
[1] https://cd2e.com/agenda/cp_agenda_type/journee-regionale-sur-le-reemploi-et-le-recyclage-dans-le-batiment/
