In de samenleving neemt de aandacht en zorg voor het milieu ondertussen veel plaats in. Een studie van de Europese Investeringsbank uit 2023 bevestigt dat: de klimaatopwarming was de tweede grootste bezorgdheid van de Belgen. Er is echter nog een stap die we moeten zetten van bezorgdheid naar diepgaand begrip. Milieu-vraagstukken begrijpen en ons individuele en collectieve actiedomein bepalen, dat zijn de grote uitdagingen van de huidige maatschappij.
Door onze activiteit in de bouwsector, een die een derde van de Europese CO²-uitstoot vertegenwoordigt, hebben wij de kans een sleutelrol te spelen om deze industrie de weg naar meer duurzaamheid te laten inslaan.
De materialen die voor de structuur van een gebouw worden gebruikt, maken ongeveer een derde uit van de koolstofimpact van zijn hele levenscyclus. Om dat aandeel te verkleinen, is het essentieel dat we onze gewoonten aanpassen; we laten ons nog te vaak leiden door de industrialisering.
Opnieuw nadenken over materialen om impact te verkleinen
Beton, metselblokken en staal zijn nog erg verankerd in de Belgische bouwcultuur. Dagelijks willen wij bij Wow aantonen dat we ook anders kunnen bouwen, dat we betere bouwtechnieken kunnen kiezen, in functie van het doel ervan.
Beton is stabiel in een vochtige omgeving, maar de productie ervan vraagt heel veel energie; het zou dus enkel ondergronds of voor funderingen moeten worden gebruikt. Staal komt ook van een zeer vervuilend industrieel proces, en zou moeten worden voorbehouden voor situaties waarin de zeer hoge bestendigheid onontbeerlijk is.
In alle andere gevallen zou er voor alternatieven op basis van biobronnen kunnen worden gekozen. Denk maar aan moderne materialen op basis van hout, zoals gelijmd-gelamineerd hout, CLT (cross laminated timber) of GLVL (glued laminated veneer lumber). Die bieden uitzonderlijke mechanische kenmerken, die door knappe koppen en kundige handen perfect kunnen worden ingezet voor de behoeften van moderne gebouwen. Oplossingen op basis van, bijvoorbeeld, ruwe aarde, komen ook in tal van situaties van pas.
We mogen ons in de keuze voor het materiaal van de structuur niet meer enkel laten leiden door gewoonten. We moeten over het geheel nadenken, en de milieu-impact, de prijs, de duurzaamheid en de architecturale en functionele coherentie in dat proces meenemen.
Het concrete voorbeeld van de school La Brise
We hadden de mogelijkheid om die ontwerplogica voor structuren toe te passen bij de bouw van een nieuwe school: La Brise in Bosvoorde, waarvan wij de ontwerpingenieurs zijn.
De funderingen en de half ondergrondse benedenverdieping bestaan uit beton, metselwerk en geprefabriceerde vloerplaten. De funderingsplaat zorgt voor de juiste lastenverdeling op de vloer, en de champignonvormige stuttegel boven de benedenverdieping ondersteunt de houten structuur. Deze tegel, die slechts op een reeks zuilen rust, zorgt voor heel open en polyvalente ruimtes, die mee met het gebouw kunnen evolueren.
De geometrie van het gedeelte met de klassen op de eerste en tweede verdieping, werd met de architecten (R2D2 Architecture) ontworpen om te zorgen voor een economische houten structuur. Het hout past hier perfect samen met de architectuur: esthetiek, efficiëntie en minimale koolstofimpact komen hier samen. Er werd ongeveer 573 m³ hout gebruikt, dat zelfs zorgt voor de opslag van 470 ton CO², die uit de lucht werd gehaald toen de boom groeide.
De vloeren en daken werden uit geribd CLT gemaakt, een combinatie van CLT-panelen en gelijmd-gelamineerde ribbels, wat zorgt voor veel draagkracht met een minimum aan materiaal. Ze worden ondersteund door een gemengde structuur, die afwisselt tussen palen en balken uit hout en wanden uit CLT, naargelang de architecturale behoeften en de vereisten op het vlak van weerstand tegen horizontale windvlagen.
Alle gebruikte houtelementen zijn PEFC-gecertificeerd; ze staan dus garant voor een duurzame en verantwoorde oorsprong.
Het resultaat is een project met een speciale betekenis, dat weldra – daar zijn we van overtuigd – de vele generaties leerlingen die er zullen komen, zal bekoren. Het is ook dé manier om aan te tonen dat het niet enkel mogelijk, maar ook efficiënt is om milieu-overwegingen in het ontwerpproces te integreren.
Een artikel geschreven door Martin Guillaume, projectingenieur bij Ney & Partners Wow
