De bodem is essentieel voor het leven op aarde. Om deze kostbare hulpbron te beschermen, heeft Leefmilieu Brussel (BIM) het Good Soil-plan opgezet. Het doel? De kwaliteit van de grond in kaart brengen. Duurzaam bodembeheer ontwikkelen in Brussel. Bestrijden van alles wat de bodem (en dus het leven!) bedreigt: vervuiling, ondoorlaatbaarheid, erosie enzovoort. Het uiteindelijke doel is een betere levenskwaliteit voor de Brusselaars.
Een vitale schat onder onze voeten
We lopen er elke dag op zonder er stil bij te staan, maar de bodem is een uiterst kostbare natuurlijke hulpbron. Een bron die essentieel is voor het leven. De bodem is de korst van onze planeet en fungeert als intermediair tussen lucht, water en gesteente. Hij ondersteunt ook de vegetatie en talloze levensvormen op aarde. Zonder bodem is het onmogelijk om regenwater op natuurlijke wijze te filteren en, vooral, om ons te voeden. De bodem levert tal van ecosysteemdiensten die in de behoeften van de mens voorzien.
De bodem, tot uw dienst!
Van de ecosysteemdiensten die door de natuur worden geleverd, zorgt de bodem voor:
- het waterverloop tussen de atmosfeer en de grondwaterspiegel. De bodem filtert en zuivert regenwater, zorgt zo voor een gezonde toevoer van grondwater en fungeert als koolstofreservoir (organisch materiaal).
- ondersteuning en een habitat voor flora (biodiversiteit en bijbehorende exploitatie), en voor talrijke insecten, schimmels, bacteriën enzovoort. De bodem is een waar reservoir van biodiversiteit en herbergt soorten zoals regenwormen die essentieel zijn voor het leven op aarde.
- een bijdrage aan de culturele sector door het bewaren van begraven materiaal (archeologie en herinnering aan het verleden), het vormgeven van het landschap volgens zijn type, het dienen als bouwmateriaal of voor het creëren van kunstwerken (pigmenten, klei enzovoort).
De bodem en zijn ecosysteemdiensten spelen dus een positieve, zelfs vitale rol en vervullen functies die zowel de mens als het milieu ten goede komen.
Een beperkte natuurlijke hulpbron die onder druk staat
Het proces van bodemvorming (pedogenese) duurt extreem lang. Bodems worden gevormd uit het moedergesteente en onder invloed van het klimaat (neerslag, temperatuur enz.) en organismen (planten, schimmels, micro-organismen enz.) die het gesteente splijten en veranderen. De bodem moet daarom worden beschouwd als een eindige hulpbron die met zorg moet worden bewaard.
Toch staat de bodem onder druk door menselijke activiteit en exploitatie, die de configuratie ervan wijzigen. De belangrijkste bedreigingen:
- verdichting (door machines, vertrapping enz.), die de infiltratiecapaciteit van water beperkt en de biodiversiteit verstikt;
- verharding en bodembedekking (vooral in stedelijke gebieden), die de infiltratie van regenwater verhinderen en zorgen voor afvloeiend water;
- bodemerosie (door wind, water of landbouw), die de oppervlaktelagen van de bodem wegschuurt;
- bodemverontreiniging door chemicaliën.
Bepaalde vormen van druk kunnen synergetisch werken en elkaars effecten versterken.
Analyse van de Brusselse bodem
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden sinds 2005 maatregelen genomen voor de inspectie en het beheer van bodemverontreiniging. Dankzij deze maatregelen hebben landeigenaren en projectontwikkelaars ook een beter inzicht in de chemische kwaliteit van de bodem op hun terrein. In sommige gevallen worden terreinen gesaneerd zodat ze opnieuw kunnen worden gebruikt. Met het oog op dit algemene behoud van onze bodems ontwikkelde Leefmilieu Brussel de Good Soil-strategie voor een goede bodem.
Good Soil, better life
De Good Soil-strategie bekijkt de staat van de bodem in het milieu vanuit een globaal oogpunt, met het oog op een duurzamer en meer geïntegreerd beheer van de Brusselse bodem. Om de algemene toestand van een bodem objectief te beoordelen, ontwikkelde Leefmilieu Brussel een werkinstrument: de Index voor Bodemkwaliteit in Brussel (IBKB).
Met dit instrument wil Leefmilieu Brussel de bewoners en ontwikkelaars van stedenbouwkundige projecten in het Brusselse Gewest sensibiliseren voor het belang van de algemene staat van de bodem en de rollen die ze kunnen spelen. Het doel is om de bodemkwaliteit objectief vast te stellen en te integreren in het project dat voor een bepaalde site gepland is. Zo zullen bodems van betere kwaliteit eerder worden gebruikt voor de ontwikkeling van natuur en biodiversiteit, waterinfiltratie enzovoort. Bodems in slechtere staat kunnen worden bestemd voor constructie of verharding.
Door een beter bodembeheer wil Good Soil de levenskwaliteit van de Brusselaars verbeteren en tegelijkertijd de ontwikkeling van een duurzamere economie bevorderen.
Wil je weten of je op kwaliteitsvolle bodem woont? Neem contact op met Sol-Ex om de IBKB-score te bepalen van de verschillende bodems op jouw grond.
Bron: Sol-EX
Lees ook: Dakbedekking in crisis: op weg naar innoverende en toekomstgerichte; Begroen je dak en profiteer van de vele voordelen die een groendak biedt; Gebouwen energie- en milieuefficiënter maken, dat kan je niet improviseren; Low tech als een manier om de verborgen milieueffecten van gebouwen te verminderen
