De bouwsector, die nog steeds een van de meest vervuilende ter wereld is, moet zich herbronnen als hij zijn milieudoelstellingen tegen 2030 en 2050 wil halen. Gezien de impact op de maatschappij en het milieu is logistiek een van de belangrijkste aspecten om de duurzame transitie van de sector tot een succes te maken. In België is de bouwsector goed voor 9 tot 10% van de werknemers, en in die sector kan de overgrote meerderheid van hen niet telewerken. De sector is ook verantwoordelijk voor bijna 30% van de doorvoertonnage door Brussel.
Maar er veranderen dingen in ons land. In Wallonië en Brussel experimenteren en innoveren veel spelers op het vlak van logistieke oplossingen. Ecobuild.brussels heeft besloten om een aantal van deze innovatieve oplossingen en initiatieven en de mensen erachter onder de aandacht te brengen. Zij tonen op hun eigen manier en op hun eigen niveau aan dat het mogelijk is om een logistiek op te zetten die duurzaamheid en efficiëntie combineert.
1. Kitting: bevestiging van een model om te kunnen opschalen naar sectorniveau
In samenwerking met logistiek bedrijf Shipit en aannemer BPC Group lanceerde Buildwise onlangs in Brussel een grootschalig onderzoek naar de “kitting”-oplossing – het klaarzetten van pallets met materialen voor levering Just in Time, Just in Place – met behulp van een gedecentraliseerd logistiek platform, vaak een “construction consolidation centre” of CCC genoemd.
Doel van deze studie? Zoveel mogelijk gegevens verzamelen over de impact van kitting in stedelijke bouwprojecten, om de economische en ecologische meerwaarde ervan te bevestigen en een realistisch en levensvatbaar economisch model te definiëren dat op grotere schaal kan worden toegepast. Om dit te bereiken volgt Buildwise sinds februari twee testprojecten gedurende een periode van 30 maanden. BPC Group treedt op als hoofdaannemer en Shipit als logistiek beheerder. Een derde project, gepland voor 2025, maakt ook deel uit van de studie.
Hoe zit kitting voor een bouwproject in elkaar?
Kitting bestaat uit het samenvoegen in één pakket van verschillende componenten, van één of meer leveranciers, die nodig zijn om één of meer taken uit te voeren. De “kits” kunnen dan rechtstreeks op de betreffende bouwplaats worden afgeleverd. Het resultaat: levering zo dicht mogelijk bij het ogenblik (Just in Time) en de plaats (Just in Place) van gebruik. In de praktijk worden de materialen door de leveranciers vervoerd naar het CCC, een echt logistiek centrum, waar de medewerkers de kits in elkaar zetten. Vervolgens worden ze naar de bouwplaats gestuurd en één voor één afgeleverd op hun exacte bestemming, op een werkpost.
In Brussel is er slechts één centrum van dit type, het Brussels Consolidation Centre of BCCC, gelegen aan de Gare Maritime, vlakbij Tour et Taxis, en uitgebaat door Shipit, één van de drie spelers achter deze studie.
Hypotheses bevestigen
Met deze studie hoopt Buildwise de toegevoegde waarde van kitting te bevestigen op het vlak van productiviteit en milieu-impact in de breedste zin van het woord.
Enerzijds vermindert kitting het aantal leveringsvrachtwagens op de weg, wat op zijn beurt de CO2-uitstoot van het transport vermindert. Kitting vermindert ook de geluidsoverlast, verkeersopstoppingen en het gebruik van de openbare weg, omdat er minder materiaal hoeft te worden opgeslagen en er minder parkeerruimte nodig is voor bedrijfs- /leveringsvoertuigen. “Voor het milieuluik van het onderzoeksproject deden we een beroep op het Mobilise-centrum van de VUB. Wij zullen hen een reeks gegevens bezorgen zodat ze de ecologische en sociale impact van kitting kunnen analyseren, in vergelijking met een standaard leveringsmodel”, legt Sébastien Dandoy uit, R&D-onderzoeker van het departement Sustainable Construction and processes van Buildwise.
Ten tweede verhoogt kitting de productiviteit op de bouwplaats door er ruimte vrij te maken, een betere samenwerking tussen de teams aan te moedigen en te voorkomen dat er tijd wordt verspild aan handelingen zonder toegevoegde waarde, zoals het heen en weer lopen naar opslagruimtes of het zoeken naar gereedschap/materiaal in die ruimtes.
Het Buildwise-team hoopt ook te kunnen bevestigen dat het werk minder zwaar zal zijn voor de arbeiders. Florent Suain, Logistiek Consultant: “In feite zou levering just in time, just in place door een gespecialiseerde logistieke dienstverlener het zware werk van de werknemers aanzienlijk moeten verminderen, omdat ze niet langer zware ladingen van de opslagplaats naar hun werkplek hoeven te verplaatsen en meer tijd aan hun productieve taken kunnen besteden.
Beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden
Tijdens deze eerste maanden van testen op de bouwplaatsen van de BPC Group heeft Buildwise al knelpunten geïdentificeerd voor deze studie. “Ten eerste is er de kwestie van het verzamelen van meetbare gegevens, ook al is dit iets dat bij het project hoort en niet zozeer bij het kitting-concept.
Ten tweede, als het gaat om het implementeren van kitting in de bouwsector, is het belangrijk om te benadrukken hoe zwaar het werk is voor de logistieke medewerkers. Soms is het nodig om zware materialen van de vrachtwagen naar de goederenlift en vervolgens naar de werkpost zelf over te brengen,” legt Sébastien Dandoy uit. “Third-Party Logistic” heeft verdere uitbouw en professionalisering nodig om het model op grotere schaal te kunnen toepassen.
BIM: een aanvullende oplossing?
Een ander team van Buildwise zal het potentieel van de BIM-tool als ondersteuning voor kitting onderzoeken: “Hun doel is om de toegevoegde waarde van BIM te bepalen, in termen van organisatie, identificatie van kits en hun inhoud, en traceerbaarheid. Maar dit luik van het onderzoek is nog maar net begonnen,” concludeert Sébastien Dandoy.
| Louis De Waele, ook betrokken partij, ziet nog verder vooruit Met het oog op de ontwikkeling van nieuwe duurzame oplossingen nam aannemer Louis De Waele ook deel aan deze testsites, als onderdeel van de tijdelijke vereniging met BPC Group. Voor deze bouwplaatsen werden de materialen via de binnenwateren geleverd, just in time, just in place. Marc Vanderick, Verantwoordelijke Kwaliteit en Milieu bij Louis De Waele, maakt een bemoedigende eerste balans op: “De resultaten zijn bijzonder bevredigend en de impact van een dergelijke logistiek is immens. Dit vermindert de CO2-impact van transport en helpt de congestie in de hoofdstad te verlichten. Bovendien beperkt dit de plaatsinname en opslagruimte op de bouwplaats, en wordt het gemakkelijker om een beter georganiseerd afvalsorteerstation op te zetten”. Louis De Waele voert ook een haalbaarheidsstudie uit naar dit station en de terugkeer van afval naar het BCCC via het leveringskonvooi, zodat lege ritten vermeden worden. ”Daarmee zou de logistieke cirkel rond zijn. Dit project om onze retourlogistiek te ontwikkelen staat nog in de kinderschoenen: we kijken naar mogelijke oplossingen voor onszelf en onze bouwplaatspartners,” zo tempert hij. Hoewel Louis De Waele nog tijd nodig heeft om uit te maken of deze cirkel economisch levensvatbaar is, is de aannemer opgetogen over het enthousiasme rond het BCCC, dat nieuwe mogelijkheden biedt voor de bouwsector in Brussel: “De aanwezigheid van een speler als het BCCC biedt het potentieel voor een modal shift, wat zeer gunstig zou kunnen zijn voor de bouwactiviteiten in stedelijke gebieden. Het creëert ook de mogelijkheid voor nieuwe synergieën tussen verschillende spelers, die de kans krijgen om hun logistiek te rationaliseren en vooral te collectiviseren”, zo besluit hij. |
2. Lokaal optreden: het voorbeeld van Bru Co Création
Logistiek duurzamer en gestroomlijnder maken is echter geen luxe die alleen is voorbehouden aan multinationals en grootschalige bedrijven. Yannick Warnau, zaakvoerder van Bru Co Creation, een klein bouwbedrijf, maakt sinds 2022 de meeste van zijn beroepsverplaatsingen per vrachtfiets. Een logistieke oplossing die hij vandaag niet meer zou kunnen missen: “Het lijdt geen twijfel dat de vrachtfiets mijn bedrijf efficiënter en dus winstgevender maakt”.
Na gewerkt te hebben als werfleider voor een groot bouwbedrijf, besloot Yannick Warnau in 2019 zijn eigen bouwonderneming te starten. Dankzij de steun van de VZW JobYourself [1]kwam hij terecht bij de begeleidingsdienst van Embuild, BuildCircular.
“Dankzij BuildCircular besefte ik dat mijn sociale en ecologische waarden grotendeels overeenkwamen met die van de circulaire economie. Ik besloot om ze in mijn activiteiten als zelfstandig aannemer toe te passen, met name door de nadruk te leggen op hergebruik van materialen en efficiënt afvalbeheer”.
Tegenwoordig oefent hij verschillende functies uit: algemeen aannemer en bedrijfsleider, maar ook bedrijfscoach en adviseur voor particuliere zelfbouwers. Belangrijk is dat de aannemer uit Jette besloot om zijn activiteiten te beperken tot het lokale, of zelfs ultralokale niveau: “Vanaf het begin wilde ik onze activiteiten beperken tot Jette en de omliggende gemeenten, zoals Laken, Ganshoren en Molenbeek”.
Om zijn persoonlijke en professionele leven gemakkelijker te maken, kocht hij een vrachtfiets via het Cairgo Bike-programma van Leefmilieu Brussel:
“De financiële steun, met deze premie van 2.500 euro, heeft me ertoe aangezet om in 2021 de sprong te wagen. Sindsdien gebruik ik deze voor een groot deel van mijn privéverplaatsingen en voor de meeste zakelijke verplaatsingen. Werfbezoeken, kleine interventies en, waar mogelijk, enkele leveringen van materiaal. Voor dat laatste ben ik natuurlijk beperkt, al was het maar door het gewicht van bepaalde materialen of hun afmetingen. Ik raad daarom aan om naast de vrachtfiets ook een bedrijfsvoertuig te hebben, om elk logistiek probleem uit te sluiten”.
Alleen maar voordelen
Gevraagd naar zijn oordeel over deze nieuwe logistieke organisatie, is het antwoord van Yannick Warnau duidelijk: “Ik denk niet dat ik vandaag de dag zonder zou kunnen. De vrachtfiets heeft mijn efficiëntie aanzienlijk verhoogd: minder tijdverlies in het verkeer en bij het zoeken naar parkeer- en/of losplaatsen. Mijn logistieke kosten zijn ook gedaald: minder benzine en diverse uitgaven, zoals parkeren, boetes en onderhoud”.
Hoewel hij blij is met de voordelen voor zijn bedrijf, benadrukt de ondernemer ook de persoonlijke voordelen van de vrachtfiets, zoals dagelijkse lichaamsbeweging en vermindering van de stress.
Natuurlijk is deze beslissing in lijn met zijn wens om van zijn bedrijf een bedrijf te maken met een impact wat het milieu betreft.
“Naast de voordelen die al genoemd zijn, voel ik de voldoening om te weten dat ik iets positiefs doe voor het milieu. Ik denk dat sommige bedrijfsleiders zich niet volledig bewust zijn van de tijdsbesparing die dit soort logistieke oplossingen kunnen opleveren. Ik kan ze dus alleen maar aanraden om de sprong te wagen, en ik denk dat verplaatsing een belangrijk aspect is dat gemakkelijk te beïnvloeden is, zelfs voor KMO’s en start-ups”, besluit hij.
Op zijn eigen manier speelt Yannick Warnau een rol in de duurzame transitie van de bouwsector, maar bovenal laat hij met zijn voorbeeld zien dat elk bedrijf, groot of klein, een bijdrage kan leveren.
Tijd om deze deugdzame praktijken verder te verspreiden
Op hun respectieve niveaus laten deze spelers de diversiteit zien van rationele en duurzame logistieke oplossingen die beschikbaar zijn voor alle bedrijven, van de grootste tot de kleinste. Hoewel dit nog steeds initiatieven zijn die specifiek zijn voor bepaalde innovatieve bedrijven, zou hun feedback andere spelers in de sector kunnen aanmoedigen om werk te maken van duurzame logistiek. De collectivisering van logistieke activiteiten lijkt nu al een oplossing voor de toekomst, met een sterk economisch en ecologisch potentieel. Het proefproject van het BCCC, dat nu een erkende speler is in Brussel, zou ook als drijvende kracht moeten dienen voor initiatieven om de bouwlogistiek te collectiviseren en de modal shift aan te moedigen.
Op dezelfde manier zouden de eerste resultaten van studies door gespecialiseerde instellingen zoals Buildwise gekwantificeerde gegevens moeten opleveren over de economische, sociale en milieueffecten, die op hun beurt andere bouwbedrijven zouden kunnen motiveren om de economische haalbaarheid van deze innovatieve oplossingen in te zien.
[1] Meer specifiek, bij een van de twee coöperatieven die ze ondersteunt, JobYourself Bati Crea.
