Brusselse start-ups vinden bouwmaterialen opnieuw uit
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest krioelt het van de kmo’s die actief zijn in de productie van materialen van milieuvriendelijke oorsprong. Om ons in te wijden in deze dynamiek en de toekomst van deze veelbelovende sector, ontmoetten we Camille Mommer (Natura Mater), Nicolas Coeckelberghs (BC Materials) en Stephan Kampelmann (Sonian Wood Coop).
Om welke redenen hebben jullie je bedrijf opgestart?
Nicolas Coeckelberghs: In Brussel worden elk jaar duizenden tonnen grond uitgegraven. Een groot deel van die grond wordt afgevoerd of begraven als afval. Die grond is nochtans voor 75% niet vervuild en een perfect herbruikbaar materiaal. Met dat gegeven in het achterhoofd startte het bureau BC architects and studies in oktober 2018 BC Materials op. Sindsdien produceren we met deze uitgegraven grond producten uit ruwe aarde – stampleem en bakstenen – en pleister. Dat doen we op onze eigen productiesite, maar ook rechtstreeks op de werven.
Stephan Kampelmann: In 2019 beseften we dat het Zoniënwoud enorme hoeveelheden hout produceert, maar dat het bijna allemaal wordt uitgevoerd naar China. En dat terwijl Brussel hout importeerde uit Azië, Rusland of Canada! We besloten om onze eigen coöperatie op te richten om het hout uit ons ecosysteem lokaal te gebruiken. Een netwerk van zelfstandigen – houthakkers, zagers en schrijnwerkers – werkt regelmatig met ons samen om onze projecten te realiseren. Deze beuk uit het Zoniënwoud werd zo’n 200 jaar geleden geplant en is perfect geschikt voor toepassingen zoals trappen, parket, gevelbekleding, tafels of werkbladen.
Camille Mommer: Het project Natura Mater werd in 2019 gelanceerd. Toen architect en algemeen aannemer Jérémy Boomer zijn huis op een zo duurzaam mogelijke manier wilde renoveren, besefte hij dat hij – zelfs met zijn ervaring en zijn ruime netwerk – de grootste moeite had met zijn materiaalkeuze. Voor de ‘gewone’ burger moest het dus nog een stuk complexer zijn. Een jaar lang werden we gecoacht door Greenlab en in mei 2020 startten we ons eigen bedrijf op. Onze missie? Duurzame materialen doen evolueren van niche naar norm, met de begeleiding van verschillende professionals.
Vertel ons eens wat meer over de projecten die jullie zelf hebben opgestart of waarin jullie een rol hebben gespeeld?
S. K.: Een van onze recente projecten is de inrichting van het café Popotes op het Flageyplein. Wij maakten de bankjes, de werkbladen, de wandrekjes … Het is voor de Brusselaars leuk om te weten dat ze kunnen gaan zitten op beukenhout uit het Zoniënwoud!
N. C.: Ik zou hier graag onze onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten in de kijker zetten, met name voor openbare opdrachtgevers zoals de gemeenten en de Regie der Gebouwen. We analyseren daarbij (toekomstige) graafwerkzaamheden om de meest geschikte formule te vinden voor de productie van bakstenen en pleister.
C. M.: Onze dagtaak is vooral op de hoogte blijven van bestaande materialen en materialen die nog volop in ontwikkeling zijn. Zo kunnen we de architecten en aannemers een totaaloverzicht bieden van wat er zoal bestaat en wat relevant is voor hun project. Op die manier brengen we hen in contact met fabrikanten. Daarnaast testen wij de producten uit op onze partnerwerven om betrouwbare feedback te krijgen. We proberen ook de vooroordelen weg te werken rond bepaalde duurzame materialen. En tot slot proberen we ook nog gaten in de markt te vinden.
Materialen van milieuvriendelijke oorsprong zijn goed voor het milieu. Maar welke andere voordelen hebben ze nog volgens jullie?
C. M.: Bij veel projecten, zowel bouw- als renovatieprojecten, is de vochtigheid van groot belang. Materialen zoals klei of kalk en isolatiematerialen op basis van stro, hennep of gras laten gebouwen beter ademen dan de traditionele isolatiematerialen. Door bepaalde materialen te gebruiken, win je vaak tijd en dus ook geld. Tot slot drogen materialen zoals ruwe aarde veel sneller dan de traditionele en moeten ze niet noodzakelijk geverfd of behandeld worden.
N. C.: Wat ons betreft, zijn er nog twee voordelen: de nagenoeg onbestaande transportkosten en het geringe gebruik van grijze energie. Onze producten zijn bovendien volledig omkeerbaar en volledig afvalvrij. Aan het einde van hun leven kunnen ze gewoon terug naar de aarde of aan ons worden terugbezorgd. Tot slot is er uiteraard ook nog de luchtvochtigheid van deze materialen: ze kunnen het teveel aan vocht in één ruimte absorberen en het weer vrijgeven als er te weinig is.
Hoe zien jullie de toekomst van de materiaalsector en die van jullie bedrijf?
N. C.: We zien heel wat positieve veranderingen op politiek niveau en dat is een uitstekende zaak. Mensen krijgen het goede voorbeeld en worden gestimuleerd om anders en gezonder te gaan bouwen. We zijn ook blij dat er steeds meer belangstelling komt van architecten Zij komen naar ons om inzicht te krijgen in het gebruik van onze materialen. De vraag neemt toe en we bereiken nu ook mensen die ruwe aarde nog niet kenden en die meer willen weten over de prestaties, over hoe ze onze producten goed moeten gebruiken en over de manier waarop ze ze kunnen combineren met andere materialen.
C. M.: We zijn zeer positief en enthousiast want we hebben de indruk dat er sinds juni 2021 iets veranderd is, zowel in Brussel als in België. Architecten en bouwheren stellen zich steeds vaker systematisch de juiste vragen. Ik ben ervan overtuigd dat we ons in een momentum bevinden waarin we een versnelling hoger schakelen, zowel in de denkoefening rond circulariteit, als rond materiaalkeuze, ongeacht of het gaat om milieuvriendelijke materialen, materialen van geologische oorsprong of materialen uit recyclage. De ontwikkelde producten zijn vandaag bovendien enorm populair.
S. K.: We zitten momenteel in een groeifase. We verhogen stap voor stap onze productiecapaciteit, ons klantennetwerk wordt geleidelijk groter en onze producten nemen toe. De prijsstijging op de markt is voor ons een voordeel omdat we zo toegankelijker zijn geworden voor nieuwe klanten. We hopen oprecht dat deze beweging zich zal voortzetten, zowel bij producenten als bij architecten, bouwheren en aannemers en dat we er in combinatie met de politieke wil kunnen voor zorgen dat deze materialen geen niche meer zijn maar een norm.
