Begin oktober hebben twaalf leden en partners van ecobuild.brussels twee dagen in Stockholm doorgebracht om er kennis te maken met het recept van zijn voorbeeldige duurzame ontwikkeling. Ziehier hun relaas.
Een aantrekkelijke markt
Stockholm is een stad in volle demografische expansie. Tegen 2030 dienen 140.000 nieuwe huisvestingen te worden gebouwd. De stadsverdichting is dus een echte uitdaging. De bouwkosten zijn er het hoogst in Europa, er is een gebrek aan arbeidskrachten en er is weinig concurrentie. Zweden onderscheidt zich ook door een grote transparantie: de volledige onroerende historiek van een gebouw kan er bijvoorbeeld door iedereen geraadpleegd worden. Een aantrekkelijke markt voor buitenlandse bedrijven dus.
Een holistische duurzame aanpak
In Zweden staat het concept van smart city voor elk initiatief dat streeft naar een ‘intelligentere’ stad, dat wil zeggen naar meer kwaliteit en duurzaamheid. Daartoe behoren luchtkwaliteit, hernieuwbare energieën, circulaire economie, digitalisering, stadsverwarming, mobiliteit, waterbeheer, afvalbeleid, etc.
Daarenboven zijn de drie bevoegdheidsniveaus (staat, regio’s, gemeenten) ondoordringbaar, en stemmen ze hun beleid op elkaar af volgens het principe van de consensus. De gemeenten zijn de enige acteurs van de ruimtelijke ordening, zodat ze ambitieuse maatregelen op lange termijn kunnen nemen. Daarvan getuigen de realisaties in Stockholm:
- Nagenoeg 100% van het gebouwenbestand is er aangesloten op de stadsverwarming en stadsventilatie.
- Alle bussen rijden er op hernieuwbare energie, voornamelijk biogas.
Tot slot zit bezorgdheid om het milieu stevig er verankerd in de mentaliteit: de burgerparticipatie staat centraal in de nieuwe stedelijke ontwikkelingen (de ecowijk van Hammarby Sjöstad en van de Royal Seaport, bijvoorbeeld), en de stok krijgt voorrang op de wortel: het bestraffen van slecht gedrag gaat voor op het belonen van goed gedrag. Dat heeft van de Zweedse markt een ambitieuse markt gemaakt op het vlak van de duurzaamheid, met weinig tussenkomst van de overheid.
Foto: Stockholm Royal Seaport
Een bouwproces in twee fasen
In Zweden zijn de ontwerp- en uitvoeringsfasen van een project gescheiden. Het team dat instaat voor het ontwerp is dus niet het team dat het bouwt. Voordeel: het ontwerp is zeer gedetailleerd en aanpasbaar, om te weerstaan aan de eventuele wijzigingen van de andere tussenkomende partijen. Nadeel: de architect kan gefrustreerd zijn door het resultaat. Het architectenbureau Urban Design heeft ons gedurfde designs voor technische projecten voorgesteld.
De voorschriften zijn veeleer gebaseerd op de prestaties van het gebouw in plaats op de middelen om die te bereiken. De bouwheer dient een verklaring in van de controleerbare prestaties die zullen behaald worden, en kan vrij de middelen kiezen om daartoe te komen. De vergunningen worden bijgevolg afgeleverd op basis van de bekomen resultaten in plaats van de voorgeschreven middelen.
De expertise van houtbouw
Zweden is voor 70% bedekt met bossen. Voor elke omgehakte boom worden 2 à 3 bomen geplant. Onnodig te zeggen dat hout er een hernieuwbare bron is. De Zweedse architecten en bedrijven hebben sinds de 14e eeuw een buitengewone historiek ontwikkeld op het vlak van houtbouw. Het koninklijk paleis in Stockholm (17e eeuw) is trouwens het grootste gebouw met een houten structuur in Zweden. De knowhow van de oude technieken lijkt te verdwijnen maar wordt gecompenseerd door de continue ontwikkelingen en innovaties die voorgesteld worden door de bedrijven in de sector.
Wij danken de volgende organisaties om ons te hebben ontvangen en ons geïntroduceerd hebben op de Zweedse duurzame bouwmarkt:
- de Belgische Ambassade in Zweden
- Business Sweden
- Equator
- Folkhem
- Smart City Sweden
- Stockholm Royal Seaport
- Swedish Architects
- Swedish Wood Building Council
- Urban Design
- Vaxjö kommun
- White Architects
Voor meer info over deze studiereis kan u zich wenden tot Emmanuel Malfeyt.
