Tivoli GreenCity, een voorbeeldwijk voor duurzame ontwikkeling, werd in 2016 en 2019 in twee fasen ingehuldigd en heeft zowel in België als internationaal talrijke prijzen in de wacht gesleept (elf prijzen en certificeringen). citydev.brussels heeft een impactstudie laten uitvoeren door de Ecole Urbaine de Sciences Po Paris om de invloed van het project op het milieu en de bewoners te evalueren. Het is de bedoeling om de relevantie van de keuzes in de ontwerpfase in vraag te stellen en om de toekomstige bouwprojecten van de Brusselse instelling aan te passen aan de snel veranderende sociale en milieuverwachtingen.
Waarom een impactstudie?
Sinds de oprichting in het begin van de jaren 2010 heeft Tivoli GreenCity zich opgeworpen als een laboratorium voor innovatie, met ecologische keuzes (passieve woningen, regenwateropvang, dakserre, dakmoestuin, enz.) en een gedurfde functionele mix. In de tussentijd is het ontwerp van een duurzame wijk aanzienlijk geëvolueerd, met andere referentiepunten, strengere regelgeving en het ontstaan van nieuwe hulpmiddelen op het vlak van ontwerp, beheer, techniek en meer. De studie richt zich op de oorspronkelijke doelstellingen van de wijk, de manier waarop deze werden behaald en haar vermogen om zich aan te passen aan de huidige situatie en zich verder te ontwikkelen.
citydev.brussels wilde een beeld krijgen van het vermogen van de gebruikers om zich de infrastructuur eigen te maken en controleren of de oorspronkelijke doelstellingen van het bestek – zowel op technisch, ecologisch als sociaal vlak – overeenkomen met de dagelijkse realiteit op het terrein. Het doel was tweeledig: nuttige lessen trekken om toekomstige projecten beter te maken en, indien nodig, de uitwerking aanpassen om beter tegemoet te komen aan de huidige uitdagingen, zoals klimaatbestendigheid en inclusie.
Enkele belangrijke bevindingen
De studie bracht een aantal leerzame discrepanties tussen de voorspellingen en de realiteit op het terrein aan het licht. Terwijl de energieprestaties van de gebouwen aan de verwachtingen voldoen, schieten bepaalde gedeelde ruimten hun doel wat voorbij. Ruimten die ontworpen zijn om de sociale interactie te bevorderen – zoals de dakserre en -moestuin of de gedeelde wasruimten – worden bijvoorbeeld niet in gelijke mate gebruikt. De problematische toegang, waarbij bewoners door privéruimten moeten gaan om de ruimten te bereiken, is een van de pijnpunten, net als de onduidelijkheid over de investeringen die de bewoners moeten doen.
Bovendien merken we vandaag dat het burgerparticipatieproces, dat werd geïntroduceerd in de planningsfase, ontoereikend is om de bewoners betrokken te houden. Hieruit blijkt dat het noodzakelijk is om hen verder te ondersteunen nadat ze hun intrek hebben genomen in hun woning.
Gebruik van een ‘open data’-matrix
In deze aanpak blijkt de ontwikkeling van een evaluatiematrix een grote stap vooruit. Deze tool, beschikbaar in open data, werkt met 71 indicatoren en richt zich op belangrijke thema’s zoals gebruikers, mobiliteit, functionele mix en stedelijk metabolisme.
Praktisch gezien maakt de matrix het mogelijk om bijvoorbeeld een inzicht te krijgen in de tevredenheid van gebruikers over ecologische voorzieningen, de aanpassing van de gemeenschappelijke ruimten aan de werkelijke behoeften van de bewoners en de effectiviteit van maatregelen tegen de klimaatverandering. Dankzij deze aanpak zullen alle spelers uit de sector – planologen, lokale overheden of zelfs geëngageerde burgers – kunnen vertrouwen op een methodologie met een bewezen staat van dienst om hun eigen projecten te vergelijken en te optimaliseren. De evaluatie kan hierdoor op een evoluerende en contextuele manier gebeuren.
Samengevat werpt deze impactstudie over Tivoli GreenCity een waardevol licht op de ontwikkeling van een duurzame wijk in haar huidige situatie. De studie bevestigt het engagement van citydev.brussels om innovatie, milieuprestaties en sociale cohesie te combineren, terwijl het de bevindingen in nieuwe projecten gebruikt en deze deelt met alle belanghebbenden op het terrein. Het beschikbaar stellen van de matrix in open data is dus een verenigend en inspirerend hulpmiddel, dat toekomstige stedelijke projecten waarschijnlijk zal leiden naar een betere aanpassing aan de uitdagingen van morgen. Het doel is dat elke territoriale speler die de matrix gebruikt de geleerde lessen deelt in een open source-formaat, om de matrix verder te ontwikkelen en andere spelers te laten profiteren van de opgedane ervaringen.
Pauline Cabrit, coördinator van de consultatieve participatie en Barbara Decamps, communicatiemanager bij citydev.brussels
Vind hier de link naar de studie over de impact van de duurzame wijk Tivoli.
