De context waarin we leven is een grote paradox. Aan de ene kant moet onze samenleving de natuur opnieuw leren te respecteren, willen we de limieten van de planeet niet overschrijden. Aan de andere kant lijkt het of onze samenleving meer dan ooit voeling met de natuur heeft verloren.
Al onze inspanningen zijn erop gericht oplossingen te vinden om onze milieu-impact te verminderen, maar we onderschatten het potentieel om deze uitdaging anders aan te pakken. In plaats van oplossingen te vinden, kunnen we ons ook focussen op waarom we iets doen.
In dat verband is biofilie een interessante piste. Biofilie is onze aangeboren neiging om verbonden te zijn met de natuur. Die verbinding is essentieel voor onze gezondheid en ons welzijn, vooral in deze moderne tijden waarin die verbinding verzwakt is. Na 200.000 jaar gezamenlijke evolutie tussen de mens en zijn natuurlijke omgeving is onze verbinding met de natuur teloorgegaan door onze stedelijke levensstijl, waardoor een soort generationele amnesie is ontstaan. Om het tij te keren, is het van vitaal belang om opnieuw biofilie in ons dagelijks leven te integreren. Want hoewel het gaat om een recent begrip, is biofilie op zich diep geworteld in ons DNA, en dat zal over tweeduizend jaar nog steeds zo zijn.
Biofiel ontwerp houdt in dat we natuurlijke elementen integreren in onze bebouwde omgeving, met name door daglicht, vormen, kleuren en texturen die onze vijf zintuigen stimuleren. In deze benadering proberen we positieve psychologische reacties te koppelen aan onze interacties met de natuur. Onderzoeken zoals dat van Terrapin in 2013 hebben aangetoond dat deze elementen gunstige effecten hebben op ons welzijn. Ze helpen stress tegen te gaan en verbeteren ons zelfvertrouwen. Water heeft bijvoorbeeld een kalmerend effect, de organische motieven van art nouveau bevorderen het welzijn en de aanblik van natuurlijke landschappen kan angst verminderen. Door deze natuurlijke effecten te identificeren en te reproduceren, kunnen we dus ons mentale welzijn een boost geven.
De stad is een essentieel speelterrein om biofilie voor iedereen toegankelijk te maken. Er zijn veel initiatieven die kunnen helpen om biofiele elementen te integreren in het stedelijk ontwerp. Dit kan bewoners aanmoedigen om te interageren met hun omgeving. Het Biophilic Cities-label beloont steden die de band tussen mens en natuur bevorderen. Voorbeelden van biofiele implementatie zijn thematische wandelingen, collectieve moestuinen, groene corridors en elk punt van interactie met de natuur.
Het integreren van biofilisch ontwerp in gebouwen is cruciaal. Door onze ruimtes te reorganiseren en er natuurlijke patronen in te integreren, kunnen we ontspannende, stimulerende of concentratiezones creëren. Kantoorruimtes kunnen bijvoorbeeld zo worden ontworpen dat ze zoveel mogelijk natuurlijk licht binnenlaten en uitzicht op de natuur bieden. Dat heeft immers een goede impact op de werkomstandigheden. Anderzijds zullen ontspanningsruimtes met organische materialen en kleuren die geïnspireerd zijn op de natuur ons welzijn bevorderen en stress verminderen.
De integratie van biofiel ontwerp in gebouwen is een principe dat ook op individueel niveau en met een beperkt budget kan worden toegepast. Zo kan iedereen zijn leefruimte biofiel inrichten, ook al gaat het om een huurwoning. Door bepaalde natuurlijke patronen in je woonkamer, slaapkamer of keuken te benadrukken, kun je een leefomgeving creëren die je welzijn bevordert en je connectie met de natuur versterkt.
We hebben er alle baat bij om onze affiniteit met de natuur opnieuw te versterken, op elke schaal. Biofilie verbetert ons mentale welzijn en versterkt onze band met de natuur en onze betrokkenheid met het milieu. Het is een sleutelelement om een duurzame samenleving op te bouwen. SuReal (de auteur van het artikel) doet een oproep aan alle openbare en privé-instellingen en architectenbureaus om biofiele ontwerpen te ontwikkelen in Brussel. We staan klaar om je te begeleiden via een workshop of om met je samen te werken voor je wedstrijden of projecten. Samen maken we van Brussel een biofiele stad!
Hadrien Cruyt – Duurzaamheidsconsultant bij SuReal
