De kantoren van het Sociaal en Administratief Centrum van de gemeente Schaarbeek worden in 2024 verbouwd tot 27 appartementen op de verdiepingen en commerciële ruimte op het gelijkvloers. Citydev.brussels gunde de opdracht voor het project, Vifquin, midden augustus aan een multidisciplinair team bestaande uit projectontwikkelaar Ciril, aannemer Democo en architectenbureau A2M (lid van ecobuild.brussels sinds het begin van de cluster). Het ontwerp dat zij op tafel legden kon de ontwikkelingsmaatschappij van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onder meer overtuigen door de toepassing van tal van principes van circulair bouwen.
Citydev.brussels kocht de kantoren van het Sociaal en Administratief Centrum van de gemeente Schaarbeek op de hoek van de Vifquinstraat – vandaar de projectnaam – en de Haachtsesteenweg, in een hoofdzakelijk residentiële buurt, in 2018. Het doel van de ontwikkelingsmaatschappij van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was vervolgens niet enkel om er appartementen en commerciële ruimte van te maken, maar ook om daarbij doorgedreven in te zetten op de kringloopeconomie. Zo was het behouden van de draagstructuur van het U-vormige gebouw, dat begin jaren 70 werd gebouwd door de Zwitsers-Amerikaanse farmareus Novartis, een minimale voorwaarde bij de gunningsprocedure.
LAGER GEBOUW
Het was uiteindelijk het ontwerp van een multidisciplinair team bestaande uit projectontwikkelaar Ciril, dat de verbouwing zal leiden, aannemer Democo en architectenbureau A2M dat het haalde. Daarin is plaats voor 27 passieve appartementen met 2 tot 4 slaapkamers. Een derde daarvan zal een zogenaamde nulenergiewoning zijn. De 27 appartementen worden doorzonappartementen en krijgen een balkon aan de straat en/of achterzijde. Dat alles wordt gerealiseerd binnen drie verdiepingen, waardoor het nieuwe gebouw een pak lager zal zijn dan het huidige.
Het ontwerp, waarvoor de nodige studies werden gedaan door hp engineers en Ney & Partners/WOW, voorziet ook in een centrale stookruimte en in zonnepanelen die 45% van de elektriciteitsbehoefte van de bewoners zullen dekken. Ook gaat er veel aandacht naar gedeelde ontmoetingsruimten. Zo komt er een daktuin waar de bewoners kunnen moestuinieren en zullen ze het gebouw betreden langs een binnenplaats met grote fietsenstalling, galerijen en een gezamenlijke wasplaats. Op het gelijkvloers komen cascoruimtes met een totale oppervlakte van meer dan 800 m² voor commerciële doeleinden.
HERGEBRUIK
Naast energetische en sociale duurzaamheid zet het ontwerp zoals gewenst door citydev.brussels ook hoog in op circulariteit. Vooreerst is er dus het hergebruik van de bestaande draagstructuur, een rationele betonnen skelet met ribcassettevloeren in ter plaatse gestort beton. Die werd niet enkel hergebruikt, maar wordt ook niet uitgebreid; door het afdragen van de lasten via de bestaande balken- en kolommenstructuur konden de architecten het plaatsen van nieuwe dragende wanden vermijden. Hoewel de bestaande circulatiekern volledig vernieuwd wordt, behoudt ze wel dezelfde plaats in het plan. Zo moeten er nergens extra circulatiekernen gecreëerd worden, die het rationele grid van de bestaande structuur teniet zouden doen.
Naast de structuur, worden ook andere materialen hergebruikt, zoals gevelstenen, verhoogde vloeren en dekvloeren.
LOKAAL HOUT EN CIRCULAIRE BOUWMETHODEN
Ook op het vlak van (de manier van toepassen van) nieuwe materialen wordt de kaart van circulair bouwen getrokken. Zo krijgen de nieuwe vloeren een volledig droge opbouw en worden ze afgewerkt met hout afkomstig uit het Zoniënwoud. Ook de nieuwe niet-dragende gevel wordt opgebouwd in hout. Voorts zal geen gebruik worden gemaakt van gespoten isolatie of gemetste of dragende binnenwanden.
De technieken worden zo veel als mogelijk in de verhoogde vloeropbouw verwerkt, waardoor ze in de toekomst makkelijk bereikbaar blijven voor aanpassingen en het gebruik van voorzetwanden en valse plafonds tot een minimum wordt beperkt. Met het oog op het makkelijk aanpasbaar houden van de technieken verkozen de architecten ook centraal aangestuurde technieken boven individuele units. Het feit dat het project in BIM werd uitgewerkt, draagt dan weer bij aan het makkelijk opsporen van de technieken – en van alle andere materialen.
Benjamin Cadranel, administrateur-generaal van citydev.brussels, stelt: “Dit project past perfect in de filosofie die we voor ogen hebben voor de toekomst, die van de regeneratieve stad. Het bestaande gebouw wordt niet gesloopt, maar gerenoveerd. De kantoren worden verbouwd, de nabijheidsprincipes worden nageleefd, de sociale banden tussen de bewoners worden versterkt dankzij de verschillende gedeelde ruimten en er komt opnieuw biodiversiteit in de stad door de aangelegde groene ruimten. Dat alles bieden we aan gezinnen aan met een middeninkomen, die het alsmaar lastiger hebben om een woning te kopen in het Brussels Gewest.”
De start van de werken is gepland voor midden 2024. Tot die tijd wordt het gebouw nog gebruikt door de gemeenteambtenaren. In 2025 moeten de eerste bewoners hun intrek kunnen nemen in het nieuwe woonproject.
Bron: Circubuild
